ĐỊNH NGHĨA VỀ HOẠT ĐỘNG SINH HOẠT HÀNG NGÀY (ADL) VÀ HOẠT ĐỘNG CÓ TƯƠNG TÁC (IADL)

Theo khái niệm, thuật ngữ hoạt động của cuộc sống hàng ngày có thể áp dụng cho tất cả các hoạt động mà cá nhân thường xuyên thực hiện. Tuy nhiên, trong OTPF, ADL được định nghĩa hẹp hơn là “các hoạt động hướng tới chăm sóc cơ thể của chính mình” (AOTA, 2008, trang 631), bao gồm một số hoạt động cơ bản: tắm rửa / tắm, mặc quần áo, ăn uống, di chuyển, vệ sinh cá nhân (đánh răng, rửa mặt, cắt móng tay…), chăm sóc sắc đẹp (chải tóc, cạo râu, trang điểm…), đi vệ sinh. IADL được định nghĩa là “các hoạt động để hỗ trợ cuộc sống hàng ngày trong gia đình và cộng đồng thường đòi hỏi những tương tác phức tạp hơn là chăm sóc bản thân được sử dụng trong ADL” (AOTA, 2008, trang 631). IADL bao gồm 12 loại hoạt động: chăm sóc người khác, chăm sóc vật nuôi, nuôi dạy con, quản lý giao tiếp, di chuyển trong cộng đồng, quản lý tài chính, quản lý và duy trì sức khoẻ, thiết lập và quản lý nhà ở, chuẩn bị bữa ăn và dọn sạch bữa ăn, thực hiện các nghi lễ tôn giáo, duy trì sự an toàn và khẩn cấp, và mua sắm. Mặc dù cả ADL và IADL đều bao gồm các nhiệm vụ thực hiện hoạt động thiết yếu, IADL có thể dễ dàng ủy thác cho người khác.

                          

OTPF (AOTA, 2008) cung cấp thuật ngữ cho các lĩnh vực thực hành hoạt động trị liệu và mô tả quá trình cho các nhà hoạt động trị liệu tại Hoa Kỳ. Định nghĩa của OTPF về ADL và IADL phù hợp với các định nghĩa của Trung tâm Thống kê Y tế Hoa Kỳ (2009); Tuy nhiên, các bác sĩ chăm sóc sức khoẻ và các nhà cung cấp dịch vụ xã hội khác hoặc các nhà hoạt động trị liệu bên ngoài Hoa Kỳ có thể sử dụng các thuật ngữ khác để tham khảo các khái niệm ADL và IADL giống nhau hoặc sử dụng các thuật ngữ tương tự nhưng định nghĩa chúng một cách khác nhau. Các hoạt động hạn chế sinh hoạt thường được giới hạn trong các hoạt động liên quan đến chức năng vận động (sự di động, di chuyển xe lăn, di chuyển đến/rời khỏi giường, và chuyển tiếp) và chăm sóc cá nhân (ăn, vệ sinh cá nhân, đi vệ sinh, tắm rửa và mặc quần áo) phù hợp với OTP mặc dù một số ADL xác định rộng hơn, đề cập đến các hoạt động được thực hiện trong cuộc sống hàng ngày (ví dụ: Archenholtz & Dellhag, 2008, Hsueh, Wang, Sheu, & Hsieh, 2004). Các thuật ngữ khác được sử dụng để chỉ riêng chức năng và chăm sóc cá nhân là ADL cơ bản và ADL cá nhân (AOTA, 2008). Thuật ngữ hoạt động có tương tác của cuộc sống hàng ngày xuất hiện bên ngoài các y văn hoạt động trị liệu một cách ít nhất quán hơn. Các biện pháp đo lường của IADL khác nhau đáng kể theo các hoạt động được bao gồm trong các thang đo (Chong, 1995); Ví dụ như Thang đo  ADL của Nottingham Mở rộng bao gồm các hoạt động giải trí và ăn uống (Nouri & Lincoln, 1987), các nhiệm vụ nằm ngoài định nghĩa của OTPF về IADL. Đồng nghĩa với ADL là kỹ năng sống độc lập và ADL mở rộng (Nouri & Lincoln, 1987). ADL cao cấp là một cấu trúc bao gồm IADL nhưng tập trung vào thể chất đòi hỏi nhiều hoạt động, chẳng hạn như lái xe hơn 5 dặm (Pincus, Swearingen, & Wolfe, 1999), và có thể bao gồm các hoạt động như sở thích, vui chơi giải trí, và công việc tình nguyện (Moore, Endo, & Carter, 2003), phù hợp với khái niệm vui chơi hay giải trí của OTPF hơn là IADL. Điểm then chốt là hiểu rằng các thuật ngữ đề cập đến các hoạt động hàng ngày được sử dụng theo những cách khác nhau; Vì vậy điều quan trọng là khi tham khảo các công trình viết để tìm kiếm các định nghĩa hoạt động của các thuật ngữ được sử dụng bởi các tác giả, và trong một bối cảnh lâm sàng, để tìm ra ngôn ngữ thông thường mà các nhà chuyên môn sử dụng. Các nhà hoạt động trị liệu cần phải nhận thức được sự khác biệt về thuật ngữ và sử dụng các thuật ngữ chung được chấp nhận cho bối cảnh khi giao tiếp với các chuyên viên khác và khi lựa chọn các công cụ đánh giá. Người đọc nên biết rằng ADL và IADL, mặc dù thường là trọng tâm chính của thực hành hoạt động trị liệu, nhưng thường không đại diện cho sự bổ sung đầy đủ của các nhiệm vụ thực hiện hoạt động cần thiết để thỏa mãn và sự tham gia có ý nghĩa vào các vai trò cá nhân và xã hội. Đánh giá và điều trị nên bắt đầu với một hồ sơ hoạt động toàn diện (AOTA, 2008) và việc điều trị nên giải quyết tất cả các ưu tiên của khách hàng, thường sẽ kéo dài hơn ADL và IADL.

(Theo American Journal of Occupational Therapy- AJOT)

Bình luận

avatar
  Subscribe  
Notify of

Tin Liên Quan